Smokkelroute: commies

Ontdek tijdens de Smokkelroute het kat- en muisspel in het grensgebied van De Groote Heide en treed met deze fietsroute in de voetsporen van de commies en de smokkelaar.

Er zijn twee routes: één vanuit het perspectief van de commies en één vanuit het perspectief van de smokkelaar. Wil je meer weten over het smokkelverhaal, lees dan alles hierover op onze pagina van de smokkelroutes in De Groote Heide.

België – Jaren ’30. Cor Commies, een arme man uit Antwerpen, trekt de deur achter zich dicht en steekt de provinciegrens over richting Belgisch Limburg. Als commies (grenspolitie/douane) zou je er flink de kost kunnen verdienen. Commiezen aan beide zijden van de grens hebben er de handen vol aan om de smokkelaars in de kraag te grijpen. Want, daar waar Nederland en België elkaar ontmoeten, zijn smokkelaars vindingrijker dan ooit in het stiekem vervoeren van zaken als boter, suiker en zout.

Zoals gewoonlijk start de Commies zijn werkdag bij De Achelse Kluis, waar zijn collega in een commiezenhutje al op hem wacht. Beiden lachen ze nog een keer om de voorraad niet gedocumenteerde boter die ze gisterenavond wisten te onderscheppen in een boerderij. Liep dat even gesmeerd! 

Nadat ze de eerste koffie van de dag achter de kiezen hebben, beginnen ze aan hun tocht. Onderweg komen ze langs de wielrijdersbarak (thuisbasis van de commiezen te fiets), waar de Commies eerder die week nog een mooie fiets op de kop wist te tikken. Bij een boerderij even verderop zien de commiezen enkele kinderen buitenspelen. Wanneer ze het erf oprijden, spurten de kinderen naar binnen. Vanachter de deur klinkt gestommel, met een brede glimlach worden ze door de boer verwelkomd.

Mensen zijn wel vaker overdreven aardig tegen de commiezen. Ook die middag wanneer hen tijdens de lunchpauze in Achel-Statie een likeurtje wordt aangeboden door een jongeman. Al snel komt de aap uit de mouw, het is de beruchte Johannes de Vlugge. Als de Commies nu even zou onthullen waar ze die avond wachthouden, krijgt hij een fles heerlijke, maar ietwat prijzige likeur mee naar huis. Een hele fles?! Dat is drie weken werk. Plichtbewust als Cor is, wijst hij het aanbod ietwat verbouwereerd af. Voor hij het in de gaten heeft is de Vlugge alweer verdwenen. Hij zal een extra oogje in het zeil moeten houden.

Voordat ze wacht gaan houden, passeren de commiezen het douanekantoor om hun loonzakje op te halen. Aangezien hij het geld naar zijn arme familie in Antwerpen stuurt, houdt de Commies zelf nauwelijks iets over. Toch kruipt hij iedere avond vol goede moed de bosrand in, want iedere gepakte smokkelaar levert de Commies een extraatje op.

Bij schemerdonker ontmoet hij aan de grenspaal een Nederlandse collega. Net wanneer Cor te horen krijgt over zijn recente vangst, zien ze over een paadje verderop plots een rijtje figuren lopen. Zachtjes sluipen ze dichterbij. Is dat niet de Vlugge? Cor besluit de eerste smokkelaar voorbij te laten lopen en rent dan dwars door de velden naar de Vlugge met twee grote plunjebalen op zijn fiets. Cor grijpt de Vlugge vast, maar de jongeman laat alles vallen en rent de bossen in. Met een tas vol smokkelwaar, maar zonder smokkelaars, komen de commiezen weer bij elkaar. De Nederlandse collega neemt het smokkelwaar en gaat richting zijn douanekantoor. Cor Commies onderneemt nog één laatste poging en volgt de sporen van de Vlugge het bos in…

Wanneer hij weer langs het café komt, ziet hij dat de gevellamp niet brandt. Een signaal voor smokkelaars dat de kust veilig is, denken ze. Dan toch nog succes vanavond?